IDEA

Nostalgia Festival Poznań od początku jest eksperymentem. Zaczynając w 2007 roku współpracę z ECM, nie wiedzieliśmy, co czeka nas w kolejnych latach, i otwieraliśmy się na kolejne wyzwania. Nie wiedzieliśmy nawet, że festiwal będzie odbywał się każdego roku, pierwsze dwie edycje odbyły się w formie biennale. W ciągu tych 12 lat sięgaliśmy do dźwięków odległych gruzińskich, estońskich czy armeńskich kompozytorów, by czasem powrócić do rodzimych brzmień polskich twórców. Program każdej edycji był definiowany różnymi potrzebami – zawsze jednak zależało nam na eksplorowaniu tego, co jeszcze nierozpoznane, często w nowych formach i nieoczywistych zderzeniach. W tym roku przyszedł czas na podsumowania.

Dwunasta edycja festiwalu to czas przemyślenia wszystkiego, co wydarzyło się dotychczas, i czas planowania kolejnych kroków. Szczególnie w okresie jesiennej melancholii refleksja przychodzi nam łatwiej i staje się bardziej dojmująca. Zbliżając się do końca roku, zerkamy przez ramię na to, jak doświadczyły nas mijające miesiące, a także wszystkie poprzednie lata. Cofamy się do wspomnień i osób, które chcemy pamiętać.

Taką osoba bez wątpienia był i jest Krzysztof „Komeda” Trzciński. W 50 lat po tragicznej śmierci, w jego rodzinnym mieście, na jego rodzinnej ulicy – zapraszamy na współczesne premierowe improwizacje utworów kompozytora w wykonaniu młodego i jeszcze młodszego pokolenia polskich jazzmanów. Nieprzypadkowo Trzcińskiego wspominamy podczas tej edycji – 2019 rok został ogłoszony przez UNESCO rokiem Krzysztofa Komedy. To świetny moment, aby ścieżki Nostalgii i prekursora polskiego modern jazzu w końcu się z sobą splotły. Dlatego też, chcąc zakorzenić jeszcze mocniej postać Komedy w poznańskim krajobrazie, koncerty prezentujemy w zabytkowym gmachu Muzeum Narodowego przy Alejach Marcinkowskiego, dwie kamienice od mieszkania Trzcińskich. Spróbujemy przywołać w sobie wyobrażenia Poznania lat 50. i jazzowego fermentu, który się wówczas przedzierał przez szarą rzeczywistość. W ten nastrój wprowadzą nas Piotr „Pianohooligan” Orzechowski i Kuba Więcek, którzy odtworzą dla nas proces twórczej pracy Komedy podczas koncertu Komeda Exposed! Swoje aranżacje zaprezentują po raz pierwszy i przygotowali je specjalnie z okazji Nostalgia Festival Poznań. Dla niepowtarzalnych dźwięków wibrafonu i dojrzałości muzycznej zaprosiliśmy także Oles Brothers Trio, których repertuar Komeda Ahead podsumowuje poszukiwania zespołu, a także dogłębnie eksploruje twórczość Trzcińskiego. Wyjątkowym przedpremierowym wydarzeniem będzie recital Greka mieszkającego w Poznaniu, Aresa Chadzinikolau. Pianista pracuje nad repertuarem komentującym fortepianowy żywioł z nieśmiałością niektórych kompozycji Komedy, podążając za jego standardami i szukając w nich nowych znaczeń. Część utworów z nowej płyty po raz pierwszy ujrzy światło dzienne właśnie w czasie Nostalgia Festival Poznań 2019.

Dwunasta edycja Nostalgii to wspomnienie jeszcze jednego kompozytora, który zajmuje szczególne miejsce w historii festiwalu. Na początku października tego roku odszedł Gia Kanczeli, bohater zeszłorocznej Nostalgii. Mimo że wiedzieliśmy o jego podupadającym zdrowiu, nie spodziewaliśmy się, że to zdarzy się tak szybko. Wspominając zeszłoroczny festiwal i wspaniałą postać, jaką był Kanczeli, prezentujemy premierę programu Nino Jvanii i Marcina Murawskiego Miniatury teatralne i filmowe na altówkę i fortepian. Kanczeli napisał te utwory na skrzypce, po raz pierwszy usłyszymy te nuty w dźwiękach altówki, chcąc uczcić pamięć zmarłego gruzińskiego kompozytora.

Wieczór inauguracyjny współtworzymy z Teatrem Muzycznym w Poznaniu. Miniony festiwal Malta pokazał nam potencjał, jaki drzemie we współpracy dwóch – na pozór tak różnych – instytucji kultury. Stworzyliśmy wspólnie plenerowy koncert Operetta! Żyjesz w Matrixie. Tym razem przymierzyliśmy się do większej całości i zaprogramowaliśmy razem trzy wydarzenia otwierające Nostalgia Festival Poznań – wspomniany już koncert Aresa Chadzinikolau, miniatury Nino Jvanii i Marcina Murawskiego oraz wystawę, która zarówno dla nas, jak i dla Teatru Muzycznego jest nowym wyzwaniem. Na szczęście pozostajemy w dobrych i troskliwych rękach Muzeum Narodowego w Poznaniu.

Filmową część Nostalgii poświęcamy w całości Krzysztofowi Komedzie, którego twórczość była szczególnie związana z kinematografią i z najgłośniejszymi nazwiskami reżyserów lat 50. i 60. XX wieku. Trzciński skomponował muzykę do 65 filmów. Prezentując sylwetkę Komedy – tego tajemniczego, nieśmiałego i skromnego geniusza – prezentujemy dwa dokumenty: Komeda, Komeda Nataszy Ziółkowskiej-Kurczuk i Komeda. A Soundtrack for a Life Claudii Buthenhoff-Duffy, oraz muzyczną pocztówkę w formie aranżacji Tomasza Stańki, Jimmy’ego Scotta, Krzesimira Dębskiego przy akompaniamencie orkiestry Aukso z Tychów pod batutą Marka Mosia. Filmowym kontekstem jest też spotkanie Komeda – fabularnie, w którym udział wezmą producent Jerzy Kapuściński i scenarzysta Łukasz M. Maciejewski. Oboje opowiedzą o planach na realizację filmu fabularnego o Krzysztofie Komedzie, którego duża część będzie kręcona w Poznaniu.

Wyjątkowym wydarzeniem jest wystawa Ramana Tratsiuka Permanentne odbicia. Z Ramanem jesteśmy związany od początku Nostalgii – to on odpowiada co roku za warstwę wizualną festiwalu i za „kopnięty” kształt festiwalowego katalogu – bez którego nie wyobrażam sobie żadnej edycji. Po raz pierwszy festiwal zostaje poszerzony o sztuki wizualne. Do tego naturalnie zobowiązuje przestrzeń zabytkowego holu Muzeum Narodowego w Poznaniu, w którym odbywają się koncerty. Dopełnieniem wystawy będzie spotkanie z Ramanem Tratsiukiem poprowadzone przez dr Annę Borowiec, na co dzień związaną z Muzeum Narodowym w Poznaniu – Galerią Sztuki Współczesnej.

Ostatnią osobą, której pamięć chcę co roku przy okazji Nostalgii kultywować, jest Jan Kulczyk. Przez całe życie wspierał on nie tylko ten festiwal, lecz także wiele inicjatyw kulturalnych w Poznaniu i w całej Polsce.

Jesień to moment wspomnień i refleksji. Chciałbym, byśmy zawsze pamiętali o tych, którym coś zawdzięczamy. Bez względu na to, czy są to lata przyjaźni, czy utwory, które do dziś mogą rezonować w gmachu Muzeum Narodowego przy Alejach Marcinkowskiego.

dyrektor Nostalgia Festival Poznań
Michał Merczyński